Czy to na pewno uzależnienie?
Choć potocznie mówimy o uzależnieniu, wielu naukowców i psychologów jest bardzo ostrożnych w stosowaniu tego terminu. Prawdziwe uzależnienie, w sensie medycznym, jest chorobą mózgu, która prowadzi do kompulsywnego poszukiwania substancji lub zachowania, mimo katastrofalnych skutków dla życia. W przypadku smartfonów, sytuacja jest bardziej skomplikowana.
Często to nie samo urządzenie nas uzależnia, ale aplikacje i treści, które na nim konsumujemy, a w szczególności media społecznościowe, które wykorzystują mechanizmy nagrody podobne do tych w grach hazardowych. Niektórzy eksperci twierdzą, że zamiast o uzależnieniu, powinniśmy mówić o problematycznym, nawykowym korzystaniu z telefonu. Ta subtelna różnica w nazewnictwie ma ogromne znaczenie dla zrozumienia problemu i znalezienia skutecznych rozwiązań.
Nomofobia. Prawdziwe imię naszego lęku.
Znacznie bardziej precyzyjnym terminem, który naukowcy coraz częściej stosują do opisu negatywnych zjawisk związanych ze smartfonami, jest „nomofobia”. Jest to skrót od angielskiego „no-mobile-phone phobia” i oznacza on irracjonalny lęk przed utratą dostępu do telefonu komórkowego. Objawia się to uczuciem niepokoju, paniki, a nawet fizycznymi symptomami, gdy nie mamy telefonu przy sobie, rozładuje nam się bateria lub stracimy zasięg.
Nomofobia doskonale opisuje to, czego doświadcza wiele osób. Nie jest to uzależnienie od samego urządzenia, ale lęk przed odcięciem od informacji, kontaktów społecznych i cyfrowego świata, którego nasz smartfon stał się główną bramą. To strach przed tym, że coś nas ominie, co w dobie mediów społecznościowych jest niezwykle silnym i powszechnym uczuciem.
Wpływ smartfonów na zdrowie.
Niezależnie od tego, jak nazwiemy ten problem, nie ulega wątpliwości, że nadmierne korzystanie ze smartfonów ma realny i często negatywny wpływ na nasze zdrowie, zarówno psychiczne, jak i fizyczne. Jednym z największych zagrożeń jest wpływ na jakość naszego snu. Niebieskie światło emitowane przez ekrany hamuje produkcję melatoniny, czyli hormonu snu, co utrudnia zasypianie i pogarsza jakość nocnego wypoczynku.
Ciągłe przebodźcowanie powiadomieniami i presja bycia online mogą również prowadzić do wzrostu poziomu stresu, lęku, a nawet objawów depresyjnych. Z fizycznego punktu widzenia, ciągłe pochylanie głowy nad ekranem prowadzi do bólu karku i pleców, a intensywne korzystanie z kciuków może powodować stany zapalne ścięgien. To realne konsekwencje, których nie można ignorować.
Cyfrowy detoks czy higiena cyfrowa?
W odpowiedzi na te problemy, ogromną popularność zyskała idea cyfrowego detoksu, czyli radykalnego, czasowego odcięcia się od technologii. Choce może to przynieść chwilową ulgę, to dla większości osób jest to rozwiązanie nierealistyczne w dłuższej perspektywie. Smartfony stały się integralną częścią naszego życia zawodowego i społecznego, a całkowita rezygnacja z nich jest po prostu niemożliwa.
Znacznie skuteczniejszym i bardziej zrównoważonym podejściem wydaje się być praca nad tak zwaną higieną cyfrową. Nie chodzi w niej o całkowitą rezygnację z technologii, ale o naukę świadomego i bardziej zrównoważonego korzystania z niej. To zestaw prostych nawyków, które pozwalają odzyskać kontrolę nad telefonem, nie rezygnując z jego zalet.
Proste kroki do zdrowszej relacji z telefonem.
Poprawa naszej higieny cyfrowej zaczyna się od małych, ale konsekwentnych kroków. Pierwszym z nich powinno być wyłączenie wszystkich zbędnych powiadomień. Pozostawmy tylko te absolutnie najważniejsze, od bliskich osób i z kluczowych aplikacji. To prosty sposób na ograniczenie ciągłego rozpraszania i odzyskanie kontroli nad swoją uwagą.
Kolejnym, niezwykle ważnym krokiem, jest stworzenie stref wolnych od telefonu, zarówno w czasie, jak i w przestrzeni. Ustalmy, że nie korzystamy z telefonu na przykład podczas posiłków, a na godzinę przed snem odkładamy go w innym pokoju, aby nie kusił nas przed zaśnięciem. Wprowadzenie tych prostych zasad to najlepszy sposób na to, aby smartfon znów stał się naszym narzędziem, a nie panem naszego czasu.
